Nadeszła jesień - czas, gdy przyroda powoli przygotowuje się do zimowego odpoczynku, a my zabieramy się za porządki w ogrodach. Opadające liście, resztki roślin, które zostają po sprzątaniu rabat to doskonała okazja, aby pomyśleć o założeniu własnego kompostownika. Kompostowanie to jeden z najprostszych i najbardziej ekologicznych sposobów zagospodarowania bioodpadów w gospodarstwie domowym. Dzięki niemu możemy nie tylko zmniejszyć ilość odpadów trafiających do kosza, ale także uzyskać wartościowy nawóz, który poprawia jakość gleby w ogrodzie.

Według najnowszego raportu Instytutu Ochrony Środowiska – PIB, w 2024 roku w Polsce zebrano selektywnie ponad 2,8 mln ton bioodpadów komunalnych, z czego ponad 60% zostało poddane recyklingowi u źródła, m.in. poprzez kompostowanie w gospodarstwach domowych. To pokazuje, że coraz więcej osób dostrzega potencjał w resztkach kuchennych i ogrodowych. (źródło: https://www.gov.pl/web/edukacja-ekologiczna/kompost--wiecej-niz-myslisz )

Dlaczego warto kompostować?

Kompost jest naturalnym „nawozem”, który poprawia strukturę gleby i dostarcza jej cennych składników odżywczych, zwiększa jej zdolność do zatrzymywania wody oraz dostarcza roślinom niezbędnych składników odżywczych oraz zwiększa ilość organicznego materiału w glebie. „Kompost nazywany jest „czarnym złotem” ogrodnika, to szczepionka życia, która wprowadza nawet do najbardziej zaniedbanej gleby miliardy drobnoustrojów potrzebnych do zdrowego, naturalnego wzrostu roślin. To jest prawdziwy cud natury - z czegoś co większość z nas nazwałaby śmieciami, mamy niezwykle wartościowy kompost, który w ogrodzie naturalnym jest podstawą wszystkiego. Najlepsze jest to, że wszystkie składniki do robienia kompostu mamy na miejscu - są do pozyskania w obrębie naszego domu i ogrodu” – napisała w swojej książce Katarzyna Bellingham (źródło: „Ogród Bellingham. Jak uprawiać ogród w zgodzie z naturą”.)

Co można wrzucać do kompostownika?

• resztki warzyw i owoców, obierki, fusy z kawy i herbaty
• bułki, chleb (jeśli chleb lub bułki posmarowane są masłem lub mają dodatki: ser lub wędlinę to resztki takiego jedzenia należy umieścić w pojemniku na odpady zmieszane)
• resztki jedzenia, które nie zawierają kości ani tłuszczów zwierzęcych 
• trawę, liście, drobne gałęzie, trociny
• skorupki jajek,
• popiół drzewny w niewielkich ilościach (jest silnie zasadowy) - ze spalania czystego, naturalnego drewna liściastego; nie dodawaj popiołu z drewna impregnowanego, węgla, czy sklejki - zawiera substancje szkodliwe. Więcej informacji na:  https://www.youtube.com/watch?v=hxJ64ANCRsM

Igły, rozdrobnione gałęzie roślin iglastych – igliwie nadaje się na kompost, ale rozkłada się znacznie wolniej niż inne materiały organiczne, ze względu na zawarte w nim woskowe żywice, które dodatkowo zakwaszają kompost, najlepiej kompostować je w oddzielnym kompostowniku, tworząc kwaśny kompost odpowiedni dla roślin kwasolubnych. 

Czego nie należy kompostować?

• mięsa, skóry, kości, ości,
• nabiału (np. masło, ser)
• zepsutych ciastek, ciast, chipsów, czekolady i cukierków
• odchodów zwierząt
• olejów jadalnych i resztek potraw tłustych
• popiołu z węgla kamiennego, ziemi, kamieni
• roślin inwazyjnych gatunków obcego pochodzenia - Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska nie rekomenduje kompostowania biomasy roślin inwazyjnych gatunków obcego pochodzenia ze względu na znaczące zagrożenie ich rozprzestrzenienia się, więcej informacji na stronie: https://www.gov.pl/web/gdos/inwazyjne-gatunki-obce3

Wytyczne dotyczące kompostownika

W centrach ogrodniczych dostępne są gotowe pojemniki do kompostowania wykonane z drewna lub plastiku. Samodzielnie najłatwiej zrobić kompostownik z drewnianych palet, które są łatwo dostępne lub z desek, tworząc stabilną „skrzynię”.

Kompostownik postawiony w miejscu  zacienionym będzie mniej narażony na przesuszenie, ale na słońcu proces rozkładu będzie przebiegał szybciej (należy sprawdzać od czasu do czasu wilgotność i w razie potrzeby wlać wodę). Konstrukcja bez dna - co zapewnia kontakt z glebą oraz cyrkulację powietrza, ważne jest naprzemienne układanie warstw odpadów "zielonych" i  "brązowych" (np. rozdrobnionych gałęzi, wytłoczek po jajkach, tektury - zawiera celulozę, która jest materiałem budulcowym kokonów dżdżownic). Jeśli mamy możliwość, kompost można mieszać, dzięki czemu szybciej się rozłoży.

Wytyczne rządowe dotyczące kompostowników opierają się głównie na Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 2022.1225), które reguluje ich lokalizację w kontekście norm bezpieczeństwa i braku uciążliwości dla sąsiadów, (w powiązaniu z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r.)

Odległość od domu i granicy działki: co najmniej 7,5 m od granicy sąsiedniej działki oraz 15 m od okien i drzwi pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi dla kompostownika o pojemności do 10 m³. Większe kompostowniki (do 50 m³) wymagają większej odległości, czyli 30 m od okien i drzwi. Kompostownik, niezależnie od pojemności, nie może stanowić uciążliwości dla nieruchomości sąsiednich. Prawidłowo prowadzony kompostownik nie wydziela nieprzyjemnego zapachu.

Mieszkańcy gmin należących do Związku, mogą liczyć na częściowe zwolnienie w opłacie za gospodarowanie odpadami komunalnymi (w wysokości 2,00 zł od podstawowej stawki opłaty – aby skorzystać ze zwolnienia z racji posiadania kompostownika, należy złożyć odpowiednią deklarację). Urzędnicy Międzygminnego Związku Celowego z siedzibą we Włodawie mogą dokonywać kontroli, aby zweryfikować, czy właściciel nieruchomości faktycznie posiada kompostownik i kompostuje bioodpady.

Alternatywne metody kompostowania

Kompostownik  na balkonie - o tym, że da się kompostować na balkonie, można przeczytać w ciekawym wpisie pani Katarzyny Wągrowskiej pod tym linkiem: https://www.ograniczamsie.com/2018/02/kompostowanie-domu-balkonie-dziala.html). Autorka bloga zamieściła również krótki film w którym opowiada o swoich doświadczeniach z kompostowaniem.

Kompostownik na balkonie pani Katarzyny Wągrowskiej – ekspertki od zero waste (www.ograniczamsie.com)

„Kompostowanie” bokashi - w domu. Bokashi pochodzi z Japonii i jest techniką fermentacji (a nie tradycyjnego kompostowania) odpadów organicznych przy użyciu specjalnych mikroorganizmów, takich jak bakterie kwasu mlekowego. Metodę opracowano na początku lat 80. XX wieku, a termin „bokashi” oznacza sfermentowaną materię organiczną. Bokashi nie wydziela nieprzyjemnego zapachu, nie fermentuje w sposób uciążliwy, nie zajmuje dużo miejsca ,nie wymaga ogrodu ani pryzmy, a daje szybki efekt-wartościowy, płynny nawóz.

Kompostownik kuchenny Biolan Bokashi do fermentacji odpadów kuchennych.

Kompostowanie to prosty nawyk, który szybko przynosi efekty - już po kilku miesiącach można uzyskać gotowy nawóz, idealny do zasilania roślin w ogrodzie czy na działce. Skorzystają nasze warzywniki, rabaty kwiatowe i nasze portfele.